Tin Tức >> Ra và Rz là gì? Phân biệt nhanh 2 chỉ tiêu độ nhám thường gặp trong cơ khí

Ra và Rz là gì? Phân biệt nhanh 2 chỉ tiêu độ nhám thường gặp trong cơ khí

Độ nhám – yếu tố quyết định chất lượng bề mặt gia công

Trong gia công cơ khí chính xác, độ nhám bề mặt không chỉ ảnh hưởng đến khả năng lắp ghép, độ kín khít, mà còn liên quan trực tiếp đến:

Tuổi thọ chi tiết
Độ bền mỏi
Mức độ ma sát – trượt
Và đặc biệt là chất lượng sản phẩm cuối cùng.

Hai chỉ số độ nhám phổ biến nhất hiện nay là Ra và Rz, nhưng bạn có biết chúng khác nhau ra sao và dùng khi nào là hợp lý?

Ra là gì?

Ra (Roughness Average) là giá trị trung bình số học của các độ lệch chiều cao (so với đường trung bình) trong một đoạn đo nhất định.
Đơn vị: µm (micromet)
Công thức:

$\frac{1}{L} \int_0^L |y(x)| dx$

Trong đó:

$y (x)$ : độ lệch thực tế so với đường trung bình
$L$ : chiều dài tham chiếu

? Ra càng nhỏ → bề mặt càng mịn.
Ví dụ: Ra = 0.2 µm (bề mặt đánh bóng tinh), Ra = 3.2 µm (phay thông thường)

Rz là gì?

Rz (Roughness Height) là trung bình của 5 khoảng cao nhất – thấp nhất (chênh lệch đỉnh – đáy) trong đoạn đo.
Đơn vị: µm
Rz sẽ luôn lớn hơn hoặc bằng Ra.

? Rz phản ánh chiều cao lớn nhất của vết nhám, nhạy hơn Ra nếu có vết xước hoặc rãnh sâu bất thường.

Bảng so sánh Ra vs Rz

Tiêu chí	Ra (Roughness Average)	Rz (Roughness Height)
Định nghĩa	Trung bình giá trị lệch chiều cao	Trung bình độ cao đỉnh – đáy lớn nhất
Độ nhạy với lỗi bất thường	Thấp	Cao (phát hiện xước rõ hơn)
Phản ánh tổng thể	Tốt	Tốt với yêu cầu kiểm tra cụ thể
Khi nào nên dùng?	Đánh giá chung bề mặt	Cần phát hiện lỗi, xước, rãnh sâu

Khi nào dùng Ra, khi nào dùng Rz?

Ứng dụng	Nên dùng
Gia công thông thường, kiểm tổng thể	Ra
Kiểm tra chất lượng linh kiện chính xác	Ra + Rz kết hợp
Cần phát hiện xước sâu, lỗi rãnh	Rz
Giao hàng cho khách hàng OEM	Tùy yêu cầu bản vẽ kỹ thuật

? Lưu ý: Một bản vẽ kỹ thuật có thể chỉ định “Ra ≤ 1.6 µm” hoặc “Rz ≤ 6.3 µm” tùy theo yêu cầu độ mịn – độ kín.

Máy đo độ nhám nào hỗ trợ cả Ra và Rz?

Các model Surftest của Mitutoyo như SJ-210,SJ-220, SJ-310, SJ-410 đều hỗ trợ:

✅ Đo Ra, Rz, Rq, Ry, Rt và hơn 30 thông số khác
✅ Lưu dữ liệu, in báo cáo nhanh tại xưởng
✅ Kiểm tra linh kiện tại chỗ (cầm tay) hoặc gắn cố định trong dây chuyền